آزمایش الایزا (ELISA) که مخفف Enzyme-linked immunosorbent assay می باشد، روشی برای تشخیص ایمنی و کشف بیماری های موجود در خون است.
آزمایش الیزا در اصل برای کنترل کیفیت در گیاهپزشکی به وجود آمد و ابتدا در دامپزشکی به منظور تشخیص بیماریهای عفونی استفاده شد سپس به عنوان روش تشخیص آزمایشگاهی در برخی بیماریهای انسان بکار گرفته شد. آزمایش الایزا یک آزمایش ارزان و نسبتاً دقیق است و برای انجام آن ابتدا باید نمونه خون گرفته شده و در دور بالا سانتریفوژ شود تا سرم آن جدا گردد. تست الایزا را در حالت معمول برای ردیابی آنتی ژن یا آنتی بادی بکار می برند.
مراحل آزمایش الایزا:
۱- مرحله کوتینگ ( Coating) :
شامل Coating آنتی ژن یا آنتی بادی اختصاصی در کف چاهکها است که معمولاتوسط کارخانه سازنده کیت انجام می شود.
۲- مرحله بلاکینگ (Blocking) :
در این مرحله فضاهای خالی بین آنتی ژنها یا آنتی بادی های coat شده در کف چاهک، با یک پروتئین خنثی پر میشود. این مرحله نیز توسط تولید کننده کیت انجام میگیرد. آلبومین سری گاوی از رایجترین بلاک کننده ها میباشد.
۳- مرحله سمپلینگ (Sampeling) :
این مرحله از آزمایش الایزا سرم بیمار و یا معرفهای دیگر نظیر استانداردها و کنترلها، درون چاهکها ریخته میشود.
۴- انکوباسیون (Incubation) :
انکوباسیون به معنای مدت زمان مشخص در درجه حرارت مشخص میباشد. معمولا در دمای ۲۵ یا ۳۷ درجه صورت میگیرد. در این فرآیند آنتی ژنها و آنتی بادی های موجود در چاهک ها با هم واکنش نشان دهند.
۵- اضافه کردن معرف نشاندار (Conjugate ):
در این مرحله از آزمایش الایزا معرف نشاندار شده با آنزیم که به کانژوگه معروف است به منظور نشاندار کردن واکنشهای آنتی ژن و آنتی بادی افزوده میشود.
۶- شستشو چاهک ها (Washing) :
در این مرحله از آزمایش الایزا با استفاده از محلول شستشو که معمولا همراه کیت می باشد، درون چاهک ها ریخته میشود و شستشو انجام می شود تا آنتی ژنها و آنتی بادی های غیر اختصاصی که در واکنش شرکت نکرده آمد و OD کاذب ایجاد میکنند، از محیط چاهک ها تخلیه شوند. این مرحله می تواند به صورت دستی و یا توسط دستگاه الایزا واشر انجام شود.
۷- اضافه کردن سوبسترا (TMB-Substrate ):
در این مرحله از آزمایش الایزا یک معرف دیگر به چاهک ها اضافه میشود که سوبسترا نام دارد .سوبسترا با آنزیم کانژوگه شده با آنتی بادی ثانویه واکنش نشان داده و سبب تشکیل رنگ درون چاهک ها میگردد.
۸- اضافه کردن محلول استاپ (Stop) :
در ادامه آزمایش الایزا یک معرف دیگر به نام Stop به چاهک ها اضافه میشود. این معرف سبب متوقف کردن واکنش آنزیمی و در نتیجه جلوگیری از افزایش رنگ درون چاهک ها میگردد.
۹- مرحله خوانش (Read):
در این مرحله میزان جذب محتوای چاهک ها به کمک دستگاه الایزا ریدر در طول موج های مشخص اندازه گیری میشود .